Waar geen wil is is een weg

Waar geen wil is is een weg

Dit klinkt als een paradox. We moeten iets willen. Iets om naar te streven hebben, iets ambiëren. Wanneer we dat niet hebben zitten we dan niet nutteloos op de bank voor ons uit te staren?

Dit nu is de kern van een “koan”. Een koan is een hulpmiddel, waar een paradoxale vraag je verleidt anders naar een probleem of naar de wereld te kijken. Een koan wordt in de Japanse zen traditie gebruikt om voorbij het dagelijkse denken te geraken, los van de vertrouwde manier van denken.

Zen retraite

De vraag: “waar geen wil is is een weg”, kreeg ik mee in de zen-retraite waar ik afgelopen week deelnam. Nu heb ik na een midweek mediteren niet hét antwoord voor je. Wel wil ik je meenemen in de hoop dat jij je dagelijks denken kunt loslaten. Al is het maar voor even J

Op een koan is niet één juist antwoord. Het zoeken naar een antwoord geeft het inzicht.

Al snel kun je tot de conclusie komen: als er geen wil is, is er dan niets? Waar moet ik mij dan voor inzetten? Niets heeft dan nog zin. Mag ik dan alleen nog voor me uit starend op de bank zitten? Met andere woorden geen wil staat niet gelijk aan “niets”.

Waar onze wil in de weg staat

Laten we het eens omdraaien. Wanneer we veel willen bestaat het gevaar dat we vast komen te zitten. Ons leven moet gaan zoals we het graag willen zien. Ons leven aan de hand van het perfecte draaiboek. Wanneer het weerbarstige leven zich niet volgens ons draaiboek ontrolt zijn we teleurgesteld, boos of raken we depressief.

Ik neem je mee terug naar “geen wil”. Geen wil is niet “niets”. Wat is het dan wel? Nu kan geen wil meerdere zaken zijn, maar ik wil je meenemen in één van de mogelijkheden. Geen wil kan bijvoorbeeld “berusting” zijn of “gelatenheid”. Misschien zijn dit woorden die in jouw oren behoorlijk passief klinken. Niets van dit al wat mij betreft.

Waar is de weg

Belangrijke elementen in berusting en gelatenheid, zijn rust en laten. Met andere woorden: jij vindt rust in de dingen die je (al of niet) doet. Je handelt terwijl je klaar bent voor elke uitkomst. Niet dat je alle mogelijke scenario’s hebt doorgelopen. Ontspannen sta je klaar om met welke uitkomst dan ook ‘te dealen’.

De buffel en de aap

In India leefde een enorm sterke mannetjesbuffel. Deze buffel liet zich van alles welgevallen door een aap die trachtte de grenzen van verdraagzaamheid van de buffel te vinden. Op een dag vroeg de uil aan de buffel: “Hoe komt het dat jij je laat pesten door die aap? Je bent zo sterk, je zou hem kunnen vermorzelen zonder met je ogen te knipperen. Waarom doe je dat niet?” “Natuurlijk ken ik mijn kracht,” antwoordde de buffel, “maar ik denk er niet aan om mijn kracht te verspillen aan die malle aap. Die brutale aap bewijst mij een dienst. Het is makkelijk om aardig en verdraagzaam te zijn tegen iemand die aardig tegen je is. Maar tegen iemand die je slecht behandelt, is dat een stuk moeilijker. Door het gedrag van de aap te negeren, oefen ik mijn verdraagzaamheid en medeleven. Misschien leert de aap daar van misschien niet. Het is niet aan mij om hem te straffen. De aap geeft mij een kans om nog sterker te worden.”

Indiase sprookjes, uitgave van: Happinez 2017

Aanwezigheid en concentratie

Dit vraagt een enorme aanwezigheid, concentratie en oplettendheid. Zie het sprookje (in het kader). Vraag dan eens aan jezelf: hoe vaak slaag ik er nu in om de rust in een situatie met de ander te vinden? Heel vaak benaderen we de ander onder voorwaarden: ik verwacht dit van je, als je zo doet dan ….. Dit gebeurt in ons werk, maar zeker ook in onze relaties. Maar al te vaak willen we de ander veranderen. Bijsturen in overeenstemming met onze normen. Waar geen wil is is een weg. Of anders gezegd ‘berusting’ kan ons helpen met meer mededogen en/of liefde de ander te benaderen.